مصرف 5 میلیارد مترمکعب آب جهت درآمدزائی 4 هزار میلیارد تومانی کشاورزی

اومود اورمولو

بر اساس گفته‌های استاندار آزربایجان غربی درآمدزائی کل بخش کشاورزی استان آزربایجان غربی سالیانه حدود 3 الی 4 هزار میلیارد تومان می باشد، در حالیکه برای تولید این حجم از محصول حدود 5 میلیارد متر مکعب آب مصرف میگردد که قیمت آن چندین برابر درآمد بخش کشاورزی میباشد.

محمد مهدی شهریار امروز شنبه در مراسم تحلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی آزربایجان غربی جنگ تحمیلی، تحریم ها و مدیریت ناصحیح دول گذشته را باعث مشکلات بخش کشاورزی عنوان کرد.

البته سوای دیدگاه رسمی دولتی و عدم پذیرش خطا باید اذعان نمود که مهمترین علت زیان‌دهی بخش کشاورزی عدم برنامه‌ریزی دولتی می باشد، در حالیکه ما شاهد سازمان عریض و طویلی به نام سازمان جهاد کشاورزی با دهها‌ هزار کارمند و بودجه‌های میلیاردی هستیم؛ به جزء توزیع سالیانه یکی دوبار کود آن هم به شرکتهای خصوصی به واقع کوچکترین عمل مفیدی از این سازمان را شاهد نیستیم در حالیکه می‌بایست کارمندان این سازمان با توجه به شرایط اقلیمی، منابع آبی، پوشش گیاهی، ویژگی خاک و ... هر منطقه اقدام به تهیه و تولید برنامه‌های مدون جهت اصلاح کشت در مناطق را شاهد می‌بودیم.

بر اساس گزارشی که کلودیا سادوف یکی از متخصصین شناخته شده آب، درباره بحران آب برای بانک جهانی تهیه کرده است، به استفاده 25% از کل آبهای غیرقابل جایگزینی سفره‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و نهرها اشاره کرده است. در دیگر سو طبق برآوردهای مایکل طی 50 سال آینده سفره‌های آب زیر زمینی در بخش وسیعی از جغرافیای ایران بدون آب خواهند بود و در بخش‌هایی نیز فقدان آب زیرزمینی موجب نشست زمین خواهد شد. به واقع با بحران آبی که جغرافیای ایران و الخصوص آزربایجان جنوبی با آن دست به گریبان میباشد، توسعه و ترویج بخش کشاورزی چیزی به جزء خیانت بر علیه خودمان نیست، مسئله‌ای که در مقاله " سیاست ترویج کاشت چغندر قند به بهای خشک کردن دریاچه اورمیه" به تفصیل به آن در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه پرداخته‌ شده است. سوای دیگر عوامل آشنا، نقش پررنگ بحران آب در اعتراضات خیابانی شهرهای متعدد ایران در دی ماه گذشته بر کسی پوشیده نیست و تداوم بی‌برنامه‌گی فعلی برای بحران آب دقیقا به مانند بمب ساعتی عملی خواهد کرد که دیر یا زود آثار اجتماعی را به همراه خواهد داشت.

تداوم سیاست سدسازی در ایران

اومود اورمولو

بر اساس گفته‌های مدیر عامل شرکت منابع آب ایران حدود 108 سد در حال ساخت می باشد که اغلب سدها بزرگ بوده و 29 سد باقی‌مانده اولویت دارند. محمد حاجی رسولی با اشاره به برنامه ششم توسعه برای ساخت 29 سد الویت‌دار برای تامین آب شرب از آبگیری 6 سد در غرب ایران خبر داده است.  وی با اشاره به برنامه پنجم توسعه از اتمام ساخت 173 سد خبر داده و اظهار نموده است که بجز در حوضه آبریز خزر که در برنامه هفتم توسعه حدود 10 تا 15 سد قابل اجراست ، دیگر ظرفیتی برای ساخت سد نداریم.

کارشناسان بی‌طرف آب و محیط زیست سیاست سدسازی در ایران را از جمله عوامل تعیین کننده در خشکاندن دریاچه‌ها و تالاب‌های متعدد از جمله دریاچه‌ اورمیه معرفی میکنند. بر روی حوضه آبی دریاچه اورمیه بیش از 74 سد ساخته شده است که لیست اسامی سدها قبلا در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه به تفصیل گردآوری شده است.

رکورد کمترین بارش پاییزی در 67 سال گذشته در ایران

با توجه به آمار رسمی دولتی پاییز امسال کم بارش ترین سال در طی 67 سال گذشته بوده است. برای مثال میزان بارش  پاییزی در استان‌های آزربایجان غربی و آزربایجان شرقی ۱۱۵ میلی‌متر گزارش شده که نسبت به مدت مشابه 20% کاهش را نشان می‌دهد و در مقایسه با 50 سال گذشته با 15% افت مواجه میباشد. در خوشبینانه‌ترین حالت اگر نیمی از روزهای باقی‌مانده زمستان هم یکسره باران ببارد، تاثیر چندانی بر کاهش‌ بارندگی ماه‌های گذشته نخواهد داشت. در دیگر سو کاهش بارندگی در سالهای اخیر سبب استفاده بیش از حد و نابجا از منابع آبی غیرقابل برگشت زیرزمینی را به همراه آورده است. جغرافیای ایران سالهاست که با خشکسالی مواجه هست، برای مثال گزارشاست دولتی و رسمی حاکی از خشکسالی متوسط در حوضه دریاچه اورمیه حدود 70% و خشکسالی بسیار شدید حدود 15% می باشد در حالیکه 10 از جغرافیای ایران دچار خشکسالی بسیار شدید، 40% خشکسالی شدید و 38% دچار خشکسالی متوسط گزارش شده است. 

مرکز پژوهش‌های مجلس ایران نیز از بحرانی‌تر شدن وضع آب و تغییرات اقلیمی مثل افزایش دما و کاهش بارندگی در 15 سال گذشته خبر داده است. در گزارش یاد شده علاوه بر ارائه آمار کاهش بارندگی در طی 10 سال گذشته، به تبعات کاهش بارش و کاهش حجم جریان‌های سطحی نیز پرداخته و تاکید کرده که در 10 سال گذشته حدود 44%، حجم روان‌آب‌ها کاهش یافته است. در بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛ در حال حاضر حدود 120 میلیارد مترمکعب از ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی از دست رفته است. با توجه به کل ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی ایران که رقمی حدود 500 میلیارد مترمکعب است، می‌توان گفت حدود یک‌چهارم ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی ایران نابود شده‌اند. آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که در ایران حدود 760 هزار حلقه چاه وجود دارد که حدود 420 هزار حلقه آن مجاز و حدود 340 هزار حلقه آن نیز غیرمجاز است، یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت 45% کل چاه‌های موجود در ایران غیرمجاز هستند. علاوه بر کاهش باران در ایران آمارها حاکی از گرم شدن 2 درجه‌ای جغرافیای ایران طی 48 سال گذشته می باشد.
کاشت بیش از حد مجاز چغندرقند در آزربایجان غربی

استاندار آزربایجان غربی در نشستی با مدیران عامل پنج کارخانه قند آزربایجان غربی با توجه به شرایط دریاچه اورمیه و کم‌آبی از افزایش کاشت چغندرقند به عنوان یک محصول آب‌بر انتقاد نموده و کاشت چغندرقند را متضاد با منافع آزربایجان غربی اعلام نمود. در عین حال محمد مهدی شهریاری خواستار نظارت دقیق جهاد کشاورزی در مورد میزان سهمیه چغندرقند آزربایجان غربی را خواستار شد. در مقاله‌ای تحت عنوان "سیاست ترویج کاشت چغندر قند به بهای خشک کردن دریاچه اورمیه" دقیقا به سیاست آگاهانه تشویقی کارخانه قند اورمیه در ترویج کاشت چغندقند به تفصیل سخن گفته‌ام، در عین حال باید افزود سیاستهای تشویقی کارخانه چغندرقند اورمیه و عدم نظارت سازمان جهاد کشاورزی در سالهای گذشته سبب ترویج و توسعه سیاست کاشت چغندرقند در اورمیه شده و به باورم در سال پیش‌رو نیزمطمئنا شاهد افزایش کاشت چغندرقند، این محصول آب‌بر در اورمیه و آزربایجان غربی خواهیم بود.

نماینده تبریز: دولت ایران در احیاء دریاچه اورمیه شکست خورده است

اومود اورمولو

بنا به سخنان احمد علیرضا‌بیگی نماینده تبریز در مجلس ایران دولت در برنامه 5 ساله احیاء دریاچه اورمیه شکست خورده و وضعیت دریاچه اورمیه به سبب فقدان برنامه به مراتب بدتر از گذشته شده است.

او اظهار داشته که قرار بود با انتقال آب و تغییر نوع کشت زمین‌های کشاورزی، وضعیت دریاچه اورمیه بهبود یابد اما به ‌گفته نماینده تبریز دولت سوبسید تغییر نوع کشت زمین‌های کشاورزی را به جای کشاورزان به شرکت‌ها داده و مردم باید برای تغییر کشت زمین‌های خود مبلغی را هم پرداخت کنند؛ در نتیجه از این طرح استقبال نشده است.  برای انجام این موارد دولت باید برنامه‌ای جایگزین برای فعالیت دامداری و کشاورزی مردم در نظر می‌گرفت که به دلیل وجود عدم برنامه در این زمینه تمامی اقدامات دولت شکست خورده است. 

کاهش 11% آب مخازن پشت سدهای آزربایجان غربی

مدیر عامل شرکت آب استان آزربایجان غربی با اشاره  به پر بودن تنها 31% ظرفیت سدهای استان از کاهش 11% میزان آب موجود در پشت سدها خبر داده است. بر اساس آماری که کیومرث دانشجو ارائه داده، سال پیش 801 میلیون مترمکعب آب در پشت سدهای آزربایجان غربی وجود داشته که این میزان امسال به 711 میلیون مترمکعب کاهش یافته است. 

بحران آب در آزربایجان شرقی

بر اساس سخنان معاون محیط زیست و بهره‌برداری آب منطقه‌ای آزربایجان شرقی به علت کاهش 21% آب ورودی به سدها و کاهش 50% منابع آب زیرزمینی استان، وضعیت اضطراری بر منابع آب آزربایجان شرقی حاکم می‌باشد. 

مجتبی جلیل‌زاده با اشاره به کاهش 22% بارندگی‌های پاییزه در آزربایجان شرقی نست به سال گذشته اشاره کرده و افزوده است که :کم بارش‌ترین پاییز 50 سال گذشته را امسال تجربه کرده‌اییم که در صورت تداوم عدم بارش سال آینده با چالش جدی آب در زمینه تامین مصرف آب شیرین مواجه خواهیم بود. در بخش دیگری از سخنان معاون محیط زیست و بهره‌برداری آب منطقه‌ای آزربایجان شرقی وی به افزایش 7% میزان تبخیر منابع آبی در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته و افزایش 20% نسبت به دراز مدت خبر می‌دهد. 

مدیرکل هواشناسی آزربایجان غربی نیز در یکی از تازه ترین اظهارنظرهای خود از درگیر بودن %۷۵ سطح استان با خشکسالی شدید و متوسط خبر داده و گفته است: ۵۵% مساحت استان آزربایجان غربی را خشکسالی متوسط و %۲۰ آن را خشکسالی شدید فراگرفته است. به گفته صادق ضیائیان، وضعیت شهر اورمیه بدتر از دیگر مناطق است به طوری که %۸۴ درصد این شهرستان دچار خشکسالی متوسط و ۱۶% خشکسالی شدید است. داده‌های رسمی دولت ایران حاکی از آن هست که آزربایجان غربی با کاهش ۹۲۳ میلیون مترمکعبی مخازن آب های زیرزمینی مواجه می‌باشد.

علاوه بر موارد ذکر شده باید خاطر نشان کرد که بر اساس آمار رسمی در استان آزربایجان غربی بیش از ۴۰.۰۰۰ چاه غیرمجاز وجود دارد که دولت ایران طی سالهای گذشته موفق به مسدود نمودن حدود ۳.۰۰۰ غیرمجاز شده است. کارشناسان بی‌طرف محیط‌‌زیستی افزایش زمین‌های کشت را یکی از عوامل مهم مصرف بیش از اندازه آب معرفی می‌کنند، به باور آنان کاشت بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.